جراحی آب مروارید(کاتاراکت)
آب مروارید (کاتاراکت) به تار شدن عدسی طبیعی چشم گفته می‌شود که پشت عنبیه و مردمک قرار دارد. آب مروارید شایع‌ترین علت کاهش قدرت بینایی در افراد بالای 40 سال و علت اصلی نابینایی در جهان به شمار می‌رود. در واقع مجموع موارد ابتلا به آب سیاه، تخریب لکه زرد (دژنراسیون ماکولا) و رتینوپاتی دیابتی در سراسر جهان از تعداد موارد آب مروارید کمتر است. آب مروارید طی یک جراحی از کپسول عدسی چشم جدا می‌شود. عدسی چشم در اکثر موارد با یک پروتز لنز داخل چشمی (IOL) جایگزین می‌شود. اگر امکان استفاده از لنز داخل چشمی وجود نداشته باشد، بیمار برای جبران نداشتن عدسی چشم باید از لنز معمولی یا عینک استفاده کند.
انواع آب مروارید به شرح زیر است:
- هسته‌ای: این عارضه در ناحیه مرکزی (هسته) عدسی ایجاد می‌شود. کاتاراکت هسته‌ای معمولاً پی‌آمد بالا رفتن سن است.
- زیر کپسولی: این عارضه پشت عدسی چشم رخ می‌دهد. بیماران مبتلا به دیابت یا افرادی که دوز بالایی از داروهای استروئیدی مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به آب مروارید زیرکپسولی قرار دارند.
- قشری: مشخصه این عارضه لکه‌های تیره سفید و مثلثی شکلی است که از دور عدسی چشم شروع می‌شود و مانند پره چرخ تا مرکز عدسی امتداد می‌یابد. این نوع آب مروارید قشر عدسی یعنی بخشی از آن را درگیر می‌کند که اطراف هسته مرکزی قرار دارد.
نشانه‌ها و علائم
آب مروارید در ابتدا کوچک است و تاثیر چندانی بر بینایی ندارد. بیمار متوجه می‌شود که دیدش اندکی تار شده و حالتی پیش آمده است که انگار از پشت یک عینک کدر به دنیا نگاه می‌کند یا انگار تمام دنیا به سبک امپرسیونیسم نقاشی شده است. آب مروارید نور خورشید یا لامپ را بسیار درخشان می‌کند. بیمار نورهای چراغ‌های ماشین‌های جلو را خیره کننده‌تر از پیش می‌یابد و این نورها چشم‌هایش را به شدت می‌زند. از طرفی رنگ‌ها به درخشندگی قبل نیست.
علائم بروز یافته تابعی از نوع آب مروارید و زمان بروز آنها است. چنانچه ابتدا آب مروارید هسته‌ای بروز یابد، دید نزدیک موقتاً بهتر می‌شود، از این حالت با اصطلاح “دید ثانویه” یاد می‌شود. متاسفانه بهبود بینایی موقتی است و با تشدید آب مروارید از بین می‌رود. از طرف دیگر آب مروارید زیرکپسولی تا زمان پیشرفت کامل با هیچ گونه علائمی همراه نیست.
علل آب مروارید
عدسی داخل چشم مانند لنز دوربین عمل می‌کند، یعنی نور را برای داشتن دیدی شفاف روی شبکیه متمرکز می‌کند. این عدسی تمرکز چشم را نیز تغییر می‌دهد تا ما بتوانیم هم اشیاء دور و هم اشیاء نزدیک را به وضوح ببینیم. عدسی چشم عمدتاً از آب و پروتئین تشکیل می‌شود. پروتئین عدسی را شفاف نگه می‌دارد و اجازه می‌دهد نور از آن عبور کند.
به موازات بالا رفتن سن مقداری از پروتئین به هم می‌چسبد و بخش کوچکی از عدسی را کدر می‌کند. این کدری همان آب مروارید است که به مرور زمان بزرگ‌تر می‌شود و بخش بیشتری از عدسی را تار می‌کند و در نهایت بینایی را مختل می‌کند.
هیچ کس از علت دقیق تغییر کردن عدسی در اثر بالا رفتن سن و بروز کاتارکت چشم اطلاعی ندارد. با این حال پژوهشگران در سراسر جهان عامل‌هایی را تعیین کرده‌اند که معتقدند در شکل‌گیری آن نقش دارد. عامل‌های خطر آب مروارید به جز بالا رفتن سن عبارت است از:
- اشعه ماوراءبنفش خورشید و دیگر منابع نوری
- دیابت
- فشار خون
- چاقی
- استعمال دخانیات
- مصرف طولانی مدت داروهای کورتیکواستروئیدی
- مصرف استاتین برای کاهش کلسترول
- سابقه التهاب یا آسیب دیدگی چشم
- سابقه جراحی چشم
- درمان جایگزینی هورمون
- مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های الکلی
- نزدیک بینی شدید
- سابقه خانوادگی ابتلا به آب مروارید
پیشگیری
هرچند قابل پیشگیری بودن آب مروارید جای بحث دارد، اما براساس نتایج چند پژوهش می‌توان احتمال بروز آن را با مصرف بعضی مکمل‌های تغذیه‌ای و مواد مغذی کاهش داد:
- رژیم غذایی: چنانچه ویتامین E، کاروتنوئیدهای لوتئینی و زیگزانتین بیشتری از طریق رژیم غذایی و مکمل‌ها دریافت شود، احتمال بروز این مشکل کاهش می‌یابد. تخم آفتابگردان، بادام و اسفناج منابع غنی ویتامین E محسوب می‌شود. همچنین اسفناج، کلم و دیگر سبزیجات با برگ سبز سرشار از لوتئین و زیزانتین هستند. نتایج دیگر پژوهش‌ها نیز حکایت از آن دارد که ویتامین‌های آنتی اکسیدان مانند ویتامین ث و مواد غذایی سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 خطر آب مروارید را کاهش می‌دهد.
- عینک: اقدام موثر دیگری که به پیشگیری از آب مروارید کمک می‌کند، به چشم زدن عینک‌های محافظی است که 100 % اشعه ماوراء بنفش خورشید را در محیط‌های باز دفع می‌کند.
آماده شدن برای عمل جراحی
قبل از جراحی، پزشک درباره هر نوع داروی در حال مصرف، از فرد سوال می‌پرسد. ممکن است لازم باشد بیمار، روز عمل جراحی یا قبل از آن، مصرف داروهای خاصی را متوقف کند. پزشک به فرد توضیح می‌دهد که باید مصرف کدام داروها را متوقف کند یا اینکه برای آن داروها جایگزین دیگری ارائه می‌کند.
همچنین ممکن است پزشک از یک فرد بخواهد تا ۶ ساعت قبل از عمل جراحی از خوردن یا آشامیدن اجتناب کند.
ممکن است برخی افراد قبل از عمل جراحی، نوعی قطره چشم مصرف کنند.
جراحی آب مروارید یک عمل نسبتا سریع است و می‌توان انتظار داشت ورود به مرحله جراحی و خروج از آن، زمان بسیار کوتاهی به طول بیانجامد.
اما از آنجا که این عمل جراحی مستقیماً بینایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، فرد باید برای بازگشت به خانه از کلینیک محل جراحی از دیگران کمک بگیرد. ممکن است لازم باشد فردی برای رسیدن به خانه و انجام امورات شخصی در منزل، در کنار بیمار باقی بماند.
ریکاوری
معمولاً فرد یک ساعت پس از عمل جراحی در اتاق ریکاوری منتظر می‌ماند. ممکن است جراح، چشم بیمار را باند پیچی کند تا به فرآیند بهبودی آن کمک کند.
هنگامی که بیمار به خانه باز می‌گردد، باید تمرکز خود را بر پیشگیری از عفونت چشم بگذارد. بیمار باید مانع ورود آب به چشم شده و هرگونه قطره چشمی را تنها با تجویز پزشک یا جراح خود استفاده کند.
فرد می‌تواند بیشتر فعالیت‌های روزانه خود، از جمله مطالعه و تماشا کردن تلویزیون را ادامه دهد. با این حال باید از بلند کردن اجسام سنگین و فعالیت‌هایی که می‌توانند موجب وارد شدن فشار به چشم شوند، مانند دویدن آهسته یا بسکتبال، اجتناب کند.
معمولاً جراح از فرد می‌خواهد تا پس از عمل جراحی برای معاینه و چکاپ، مجدداً مراجعه کنند. معاینه و چکاپ پس از عمل، پزشک را مطمئن می‌سازد که بهبودی همانطور که انتظار می‌رود، صورت می‌گیرد. معاینات چکاپ معمولاً یک روز پس از جراحی، یک هفته بعد و چند هفته پس از جراحی انجام می‌شوند.
عوارض عمل کاتارکت
چنانچه پس از جراحی ،با نشانه‌ها و علائم زیر مواجه شدید، به سرعت با پزشک تماس بگیرید:
- کاهش دید
- تشدید درد
- افزایش قرمزی
- ورم اطراف چشم
- ترشحات چشم
دکتر محمد پریمن
جهت معاینه و درمان مشکلات چشمی خود توسط دکتر محمد پریمن از طریق گزینه نوبت دهی اقدام به دریافت نوبت اینترنتی نمایید.
سلام وقت بخیر. عالیه کار آقای دکتر
کارشون عالی ونتیجه عالی گرفتم
ممنون آقای دکتر از لطفتون
خیلی عالی